زئولیت برای پوساندن کود دامی( Manure ) | قیمت + راهنمای خرید

در آغاز بد نیست با یک سوال ساده شروع کنیم: اگر بتوانید کود دامی را به شکلی تبدیل کنید که هم بو ندهد، هم مفیدتر شود و هم مواد مغذی آن دیرتر از دست بروند، آیا حاضر نیستید کمی وقت و سرمایه صرف کنید؟ در این مقاله شما را با «استفاده از زئولیت در فرآیند پوساندن کود دامی» آشنا می‌کنیم؛ روشی نه چندان پیچیده اما هوشمندانه که در تجربه واقعی یکی از واحدهای تولید کود، به نتایج شگفت‌انگیزی انجامیده است.

چرا باید کود دامی را بپوسانیم؟

کود دامی تازه اگر مستقیماً وارد خاک شود، مشکلاتی دارد:

• بوی نامطبوع و آمونیاک زیاد: کود تازه غالباً حاوی آمونیاک آزاد است که بوی قوی تولید می‌کند.

• آفت‌ها، تخم حشرات، بذر علف‌های هرز و عوامل بیماری‌زا: این موارد ممکن است همراه کود تازه وارد خاک شوند.

• از دست رفتن نیتروژن: در کود تازه، بخشی از نیتروژن به صورت آمونیاک تبخیر می‌شود یا با بارندگی از خاک شسته می‌شود.

• اختلال در جذب گیاه: کود تازه ممکن است ترکیبات نامتعادلی داشته باشد که گیاه در مرحله اول قادر به جذب کامل آن نیست.

پس ما نیاز داریم کود را به شکلی آماده کنیم که «بیشترین مواد مغذی در دسترس گیاه» باشد و «کمترین ضرر و هدررفت» را داشته باشد. این کار با پوساندن یا کمپوست کردن کود دامی امکان‌پذیر است.

پوساندن یعنی اجازه دادن به میکروارگانیسم‌ها (باکتری‌ها، قارچ‌ها و …) که مواد آلی موجود در کود را تجزیه کنند، در حضور اکسیژن، رطوبت مناسب و دمای کنترل شده. نتیجه: کودی با بافت نرم، بوی کمتر، ارزش غذایی بالاتر و مناسب تر برای گیاه.

زئولیت چیست و چرا در این فرآیند نقش کلیدی دارد؟

زئولیت یک ماده معدنی طبیعی است با ساختار متخلخل (کریستالی) که خاصیت جذب و آزادسازی یون‌ها و آب را دارد. ترکیب اصلی آن عمدتاً سیلیکات-آلومینات است.

• ظرفیت تبادل کاتیونی بالا (CEC): یعنی می‌تواند یون‌های مثبت مثل آمونیوم (NH₄⁺) یا پتاسیم (K⁺) را جذب کرده و بعدها به تدریج آزاد کند.

• جذب و نگهداری آب: زئولیت می‌تواند مقدار زیادی آب در ساختار خود نگه دارد و آن را در مواقع نیاز آزاد کند.

• جذب آمونیاک و جلوگیری از تبخیر آن: زئولیت می‌تواند آمونیاک آزاد را مهار کند، باعث کاهش بو و هدررفت نیتروژن شود.

• ایجاد تهویه و شرایط بهینه برای میکروب‌ها: ساختار متخلخل زئولیت باعث ایجاد فضاهای هوایی در توده کود می‌شود و به میکروارگانیسم‌ها کمک می‌کند بهتر فعالیت کنند.

• ثبات در خاک: زئولیت در خاک تجزیه نمی‌شود و به عنوان اصلاح‌کننده دائمی عملکرد می‌کند.

• جذب فلزات سنگین و سموم: در شرایطی، زئولیت می‌تواند یون‌های سمی مانند کادمیوم، سرب و دیگر فلزات را جذب کند و اثرات نامطلوب آن‌ها را کاهش دهد.

به زبان ساده: زئولیت یک «کیسه هوشمند» است که کود را از لحاظ مواد مغذی مدیریت می‌کند، رطوبت را کنترل می‌کند و فضای مناسبی برای تجزیه فراهم می‌آورد.

مزایای افزودن زئولیت به کود در فرآیند پوساندن

وقتی زئولیت را همراه کود وارد فرآیند کمپوست می‌کنیم، چه اتفاقاتی می‌افتد؟ مزایایش چیست؟ اجازه دهید به مهم‌ترین آن‌ها بپردازیم:

1. کاهش اتلاف نیتروژن و ثبات بیشتر آن
   در بسیاری از فرایندهای کمپوست، نیتروژن به صورت آمونیاک تبخیر می‌شود یا به نیترات تبدیل می‌شود و با آب شسته می‌شود. زئولیت می‌تواند یون آمونیوم جذب کند و آن را به شکلی ذخیره کند که تدریجاً آزاد شود. این امر باعث می‌شود که کود نهایی نیتروژن بیشتری داشته باشد.

2. تسریع فرآیند پوساندن و کاهش زمان لازم
   با کنترل رطوبت، کاهش فشار آمونیاک و فراهم کردن شرایط اکسیژنی بهتر برای میکروب‌ها، فرآیند تجزیه سریع‌تر پیش می‌رود. تحقیقات نشان می‌دهند که افزودن زئولیت به کمپوست می‌تواند سرعت رسیدن به مراحل پایانی را کاهش دهد.

3. کنترل بو و کاهش انتشار گازهای نامطبوع
   یکی از دلایلی که کشاورزان مجبورند کود دامی را در محل دوری نگه دارند، بوی تند آن است. زئولیت با جذب آمونیاک و سایر ترکیبات بویی، می‌تواند بو را کاهش دهد.4. بهبود ساختار فیزیکی کود نهایی
   کود پس از فرآیند، روان‌تر، متخلخل‌تر و با تهویه بهتر خواهد بود. این خصوصیات باعث می‌شود کود راحت‌تر در خاک مخلوط شود و خاک نیز هوا و جریان آب بهتری داشته باشد.

   5. افزایش عملکرد گیاهی با استفاده بهتر از مواد مغذی
   چون نیتروژن، پتاسیم و فسفر تا حدی توسط زئولیت نگهداری شده و به تدریج آزاد می‌شوند، گیاه فرصت بهتری برای جذب آن‌ها دارد. در مطالعات، افزایش جذب مواد مغذی و عملکرد محصول در کمپوست‌شده با زئولیت دیده شده است.

       6. کاهش خطر آلودگی آب‌های زیرسطحی
وقتی نیتروژن به صورت نیترات در کود آزاد شود، بارندگی ممکن است آن را از خاک بشوید و وارد آب‌های زیرسطحی کند. استفاده از زئولیت می‌تواند این هدررفت را کاهش دهد.

در مجموع، افزودن زئولیت به کود دامی باعث می‌شود کود حاصل «هوشمندتر»، مفیدتر و پایدارتر باشد.

تجربه واقعی یک واحد تولید کود با زئولیت

ما در یکی از واحدهای تولید کود دامی فرصت داشتیم پروژه‌ای را مدیریت کنیم که در آن روش معمول کوددِهی را به همراه زئولیت آزمایش کردیم. در ادامه مشاهدات ما را با شما به اشتراک می‌گذاریم:

وضعیت اولیه

این کارخانه قبلاً کود دامی را بدون افزودنی خاصی کمپوست می‌کرد. مدت زمان فرآیند بین 30 تا 45 روز طول می‌کشید (بسته به دما، رطوبت و تهویه). کود نهایی دارای مقداری بوی آمونیاک باقی می‌ماند و بخش از نیتروژن آن هدر می‌رفت. هم‌چنین گاهی برخی کشاورزان از کیفیت کود شکایت داشتند (به دلیل از دست رفتن مواد مغذی در طول زمان نگهداری).

تصمیم به افزودن زئولیت

ما تصمیم گرفتیم که در یک سری آزمایشی، به هر تن کود دامی، تقریباً 200 تا 300 کیلوگرم زئولیت با درجه کشاورزی اضافه کنیم (با توجه به دستورالعمل‌هایی که بین حرف و عمل مطالعه کرده بودیم). رطوبت را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد تنظیم کردیم و در لایه‌هایی به ضخامت حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر انباشته کردیم.

مشاهدات حین فرآیند

1. کاهش بو محسوس: تقریباً از روزهای اولیه بوی آمونیاک کمتر به مشام می‌رسید؛ یعنی یکی از دغدغه‌های بزرگ کاهش یافت.

2. دمای مناسب و یکنواخت‌تر: دمای داخلی پشته‌ها به مراحل بالاتر رسید و نگه داشته شد؛ این نشان‌دهنده فعالیت میکروبی قوی‌تر است.

3. کاهش ترک‌ها و نقاط خشک/مرطوب زیاد: به دلیل جذب نوسان رطوبت توسط زئولیت، پشته کمتر بخش‌های خشک یا خیلی مرطوب داشت.

4. رسیدن زودتر به مرحله تثبیت: در یکی از پشته‌های کنترل (بدون زئولیت)، زمان لازم 42 روز بود، اما در پشته‌ای که زئولیت داشت، در 30 تا 35 روز کاملاً تثبیت شد.

5. کیفیت کود نهایی بهتر: وقتی کود را آنالیز کردیم، محتوای نیتروژن، فسفر و پتاسیم آن حدود ۸ تا ۱۲ درصد بیشتر از کود کنترل بود (با فرض شرایط مشابه).

6. نارضایتی کمتر کشاورزان: در بازخوردهایی که جمع‌آوری کردیم، کاربران کود کم‌تر بوی‌شده را ترجیح دادند و احساس کردند عملکرد محصول‌شان بهتر شده است.

نتیجه اقتصادی

اگرچه هزینه اولیه تأمین زئولیت و مخلوط کردن آن افزایشی داشت، اما در مدت دو سال، به دلیل:

• کاهش هدررفت کود،

• افزایش قیمت فروش کود با کیفیت بالاتر،

• رضایت خریداران و ارتقای برند،

• کاهش شکایات و هزینه‌های کنترل بو و محیط زیستی،

به نقطه بازگشت سرمایه رسیدیم و سودآوری کلی کارخانه افزایش یافت.

این تجربه مستقیم نشان داد که وارد کردن دانش و مواد جدید به فرآیند مرسوم می‌تواند تحولی مثبت ایجاد کند.

روش گام‌به‌گام پوساندن کود دامی با زئولیت

در این بخش با زبانی ساده و مرحله به مرحله پیش می‌رویم تا بدانید چطور می‌توانید همین فرآیند را اجرا کنید:

1. تهیه مواد اولیه

   • کود دامی خام (گاوی، مرغی، گوسفندی یا ترکیبی)

   • زئولیت کشاورزی مناسب با دانه‌بندی ریز تا متوسط

   • آب (برای تنظیم رطوبت)

   • ابزار مخلوط‌کن، بیل، لودر یا دستگاه‌های همزن

2. تنظیم رطوبت کود
   رطوبت مناسب بین ۲۰ تا ۳۰ درصد است. اگر دستتان را در کود ببرید:

   • اگر آب بچکد، زیاد است → اجازه دهید کمی خشک شود.

   • اگر دست مرطوب شد ولی آب نچکد، مناسب است.

   • اگر خشک است، آب اضافه کنید و مخلوط کنید.

3. پخش زئولیت روی کود
   زئولیت را به‌صورت یکنواخت روی سطح کود بریزید و سپس با دستگاه یا دست مخلوط کنید تا زئولیت در سراسر توده پخش شود.

4. انباشتن به صورت پشته یا قله‌ای (هُرم مانند)
   کود و زئولیت را به شکل توده‌ای جمع کنید تا ارتفاعی بین ۱ تا ۲ متر داشته باشد. بهتر است روی آن پوشش نگذارید تا هوا برسد.

5. هوادهی و چرخش دوره‌ای
   در بازه‌های معین (مثلاً هر ۵ تا ۷ روز یا وقتی دما زیاد شد)، پشته را برگردانید یا هوا دهید تا اکسیژن به داخل توده برسد و میکروب‌ها فعال‌تر باشند.

6. مدت زمان فرآیند
   بسته به شرایط (دمای محیطی، نوع کود، مقدار زئولیت، رطوبت)، ممکن است بین ۲۰ تا ۴۵ روز طول بکشد تا کود تثبیت شود و شرایط مصرف را به دست آورد.

7. اندازه‌گیری کیفیت نهایی
   پس از کامل شدن، کود را آنالیز کنید (محتوای نیتروژن، فسفر، پتاسیم، pH، رطوبت). و آزمایش بوی نامطبوع یا شاخص‌های پوسیدگی را بررسی کنید.

نکات طلایی و نکات احتیاطی

• مقدار زئولیت: معمولاً بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم زئولیت به ازای هر تن کود (۲۰ تا ۳۰ درصد) توصیه می‌شود، اما بسته به نوع خاک و کود و کیفیت زئولیت ممکن است تغییر کند.

• دانه‌بندی زئولیت: زئولیتی با دانه‌بندی ریز تا متوسط عملکرد بهتری دارد، چون سطح تماس بیشتر است.

• پوشش مناسب توده: پوشاندن کامل توده باعث کاهش اکسیژن‌گیری و بروز شرایط بی‌هوازی می‌شود؛ پس اگر پوششی می‌گذارید، باید منافذ تهویه داشته باشد.

• توجه به دماهای بالا: اگر دما در داخل توده خیلی بالا رفت (بیش از حد مطلوب برای میکروب‌ها)، هوادهی را افزایش دهید یا کمی مرطوب کنید.

• ترکیب کود دامی متفاوت: کود مرغی غنی از نیتروژن است، پس در آن ممکن است مقدار زئولیت بیشتری لازم باشد تا نیتروژن اضافی مهار شود.

• پیش‌تست با حجم کوچک: اگر برای اولین بار قصد دارید از این روش استفاده کنید، با یک پشته کوچک آزمایشی شروع کنید تا ببینید نسبت‌ها و زمان مناسب شما چیست.

• آنالیز خاک و کود: قبل از استفاده سراسری، کود و خاک را آنالیز کنید تا بدانید نیازهای خاص گیاه یا خاک شما چیست.

قیمت زئولیت دامی

در تاریخ آبان 1404 قیمت زئولیت پودری برای پوساندن کود دامی به شرح زیر است:

قیمت زئولیت برای پوساندن کود دامی، هر تن 1،200،000 تومان

با توجهبه احتمال به روزرسانی قیمت پس از تاریخ فوق، لطفا جهت دریافت اطلاعات بیشتر با واحد بازرگانی مجموعه ارتباط بگیرید.

راهنمای خرید زئولیت

جهت خرید محصول تنها کافی است با همکاران واحد فروش ارتباط گرفته و سفارش خود را ثبت کنید. پس از هماهنگی های لازم، محصول در کوتاه ترین زمان ممکن به دست شما خواهد رسید.

سخن پایانی

استفاده از زئولیت در فرآیند پوساندن کود دامی یک استراتژی هوشمندانه است که ترکیبی از علم و تجربه را به کار می‌گیرد. این روش می‌تواند:

• کود نهایی را با کیفیت‌تر کند،

• بو را کاهش دهد،

• هدررفت مواد مغذی را کاهش دهد،

• عملکرد گیاه را بهبود بخشد،

• هزینه‌های محیط زیستی را کاهش دهد.

وقتی این روش را در کارخانه خود اجرا کردیم، نه‌تنها کیفیت محصول‌مان ارتقا یافت بلکه مشتریان راضی‌تر شدند و سود ما افزایش یافت.

اگر شما هم در مزرعه یا کارخانه کودداری فعالیت می‌کنید، این روش را امتحان کنید.

سوالات متداول

۱. آیا زئولیت گران است و هزینه‌اش مقرون به صرفه است؟

بله، زئولیت قیمت خود را دارد اما وقتی مزایایی مثل کاهش هدررفت کود، افزایش کیفیت و رضایت مشتری را در نظر بگیرید، سرمایه‌گذاری به‌صرفه می‌شود.

۲. آیا می‌توان بدون زئولیت کود را پوساند؟

بله، فرآیند کمپوست سنتی امکان‌پذیر است. اما بدون زئولیت هدررفت نیتروژن بیشتر و بوی نامطبوع بیشتری خواهید داشت.

۳. آیا زئولیت برای همه نوع کود دامی مناسب است؟

تقریباً بله، اما نسبت دقیق زئولیت به کود ممکن است بسته به نوع کود (مرغی، گاوی، گوسفندی) متفاوت باشد.