سنگ نمک دامی یکی از افزودنی های مهم به خوراک دام جهت رشد بهتر و بهبود سلامت انواع دام استو دو عنصر سدیم و کلرید موجود در نمک خوراک دام برای هضم و جذب بهتر مواد غذایی لازمند. در ادامه به بررسی خواص نمک دامداری و فواید و مضرات احتمالی می پردازیم.
سنگ نمک دامی
سنگ نمک یا آجر دامی جهت کنترل و بهبود بیماری های گوارشی دام مناسب است. این کانی کرم ها و میکروب های مضر موجود در دستگاه گوارش حیوانات را از بین برده و معده و روده ها را ضدعفونی می کند. همچنین عضلات را تقویت کرده و عملکرد هورمون ها و سیستم عصبی دام را بهبود می بخشد. طبق بررسی ها استفاده روزانه از نمک دامی در خوراک دام سبب افزایش اشتها و رشد بهتر و بیشتر حیوانات می گردد.
کاربرد نمک در خوراک دام
از آجر نمکی به عنوان مکمل در جیره غذایی دام استفاده می شود. برخی کاربردها و فواید مهم نمک در خوراک دام عبارتند از:
1- تامین سدیم و کلر مورد نیاز دام
سدیم ( NA ) برای تعادل الکترولیت ها در بدن و بهبود عملکرد عضلات و اعصاب ضروری است. کلر ( Cl ) نیز در تولید اسید معده نقش دارد که برای هضم و جذب غذا حیاتی است.
2- تحریک اشتها و افزایش مصرف خوراک
نمک در خوراک دام سبب تحریک اشتها و مصرف بیشتر خوراک توسط دام می شود. نتیجه افزایش وزن و بهبود رشد خواهد بود.
3- موثر در هضم غذا
نمک دامی با افزایش ترشح بزاق و بهبود عملکرد دستگاه گوارش در هضم و جذب غذا و افزایش وزن دام تاثیرگذار است.
4- کمک به تعادل الکترولیت در فصول گرم
در فصول گرم سال که تعریق حیوانات بیشتر است، کمبود سدیم و کلر در بدن اتفاق می افتد. مصرف سنگ نمک دامی به حفط تعادل الکترولیت ها کمک می کند.
5- بهبود عملکرد سیستم ایمنی
نمک خوراک دام در کنترل استرس حیوانات هنگام تغییرات دمایی، حمل و نقل و جایجایی دام، دوران زایمان و شیردهی موثر می باشد.
6- افزایش کیفیت محصولات دامی
در دام گوشتی، نمک سبب افزایش اشتها و وزن گیری بیشتر می شود. در دام شیری، مصرف این ماده معدنی منجر به افزایش کمی و کیفی شیر می گردد.
7- پیشگیری از بیماری های مرتبط با کمبود سدیم
عوارض کمبود سدیم در بدن حیوانات شامل کاهش رشد و وزن گیری، کاهش تولید شیر و گوشت، بروز مشکلات عصبی و حرکتی و ایجاد بیماری های انگلی در اثر لیسیدن خاک و اشیا پدیدار می شود که با خوراندن نمک کافی به دام می توان مانع ار بروز چنین مشکلاتی گردید.
مضرات سنگ نمک برای دام
دامداران عزیز توجه داشته باشند مصرف بیش از حد نمک منجر به ایجاد مشکلاتی کلیوی، افزایش فشار خون و مسمومیت در دام خواهد شد. بهتر است نمک به صورت سنگ در اختیار حیوانات قرار گیرد تا به شکل پودر. همچنین انتخاب نمک دامداری مرغوب که فاقد ناخالصی و افزودنی های مضر باشد، بسیار حائز اهمیت است.
معادن مهم سنگ نمک در ایران
کشور ما در حوزه سنگ نمک معدنی بسیار غنی بوده و معادن متعددی در مناطق مختلف کشور فعالیت دارند.
1- معادن نمک گرمسار
شهرستان گرمسار یکی از مهم ترین مراکز تولید سنگ نمک خوراک دام با کیفیت بالا می باشد.
2- معادن نمک سمنان، قم و کرمان
این استان های کویری نیز خاستگاه نمک معدنی مناسب برای تغذیه دام هستند.
علائم کمبود نمک در حیوانات
در صورت مشاهده علائمی چون کاهش اشتها و عدم وزن گیری مناسب دام، کاهش کمی و کیفی تولید شیر در دام شیرده، تشنگی غیرمعمول، لیسیدن خاک و ضعیف شدن استخوان ها می توان به نیاز حیوان به نمک دامی پی برد. لازم است سنگ نمک دامی در محلی در دسترس حیوانات قرار داده شود.
عوارض کمبود نمک در جیره دام
علائم کمبود نمک به خصوص در دام شیرده به سرعت ظاهر می شود. چرا که علاوه بر تعریق، مقداری نمک از طریق شیر نیز از بدن حیوان خارج می شود که باید از طریق رژیم غذایی جبران گردد. کمبود شدید کلرید سدیم در خوراک دام منجر به تشنج، کما، آسیب مغذی و در نهایت مرگ دام می گردد. حتی کمبود خفیف نمک در خوراک دام سبب کاهش بهره وری خواهد شد.
وبسایت zoutman.com در مورد کمبود نمک در بدن دام می گوید:
A lack of salt in your animal feed is easily remedied. By using animal feed salt as nutritional supplement, you can be certain that the animals are getting the necessary minerals. Salt deficiency can occur through feed that has too little sodium, unilateral fertilizer application of crops or low-quality grass or hay. A lack of salt can have dire results for the health of your animals. Muscle cramps, a harsh coat and reduced appetite are just a few of the symptoms that occur.
مسمومیت نمکی در دام و راه درمان
در صورتی که غلظت نمک در خون حیوانات افزایش زیادی پیدا کند، مسمومیت نمکی اتفاق می افتد. این اختلال زمانی پیش می آید که دام بیش از یک شبانه روز از منبع آب شیرین محروم شده باشد.
معمولا خوراندن مکرر آب شیرین، به خارج کردن نمک اضافی از بدن کمک می کند. در صورت تجویز دامپزشک، استفاده از سرم های قندی نمکی نیز موثر خواهد بود.
خرید سنگ نمک دامی مرغوب
مجموعه زئولایف یکی از منابع معتبر جهت خرید سنگ نمک دامی در کشور است که محصولات خود را با تضمین کیفیت و قیمت مناسب ارائه می دهد. کارشناسان ما آماده پاسخگویی با سوالات عزیزان در خصوص نمک دامداری می باشند.
کلام آخر
سنگ نمک دامی یا نمک دامداری محصولی طبیعی و از مکمل های ضروری در خوراک دام است که جهت تامین نیازهای معدنی حیوانات مانند گاو، گوسفند و بز استفاده می شود. نمک دامی برای رشد و سلامت دام ها اهمیت زیادی دارد. کمبود و مصرف بیش از اندازه این ماده معدنی، هر دو عوارضی دارند که به آنها اشاره شد.
سوالات متداول
1- چه مقدار سنگ نمک باید به دام داده شود؟
مقدار نیاز دام به سنگ نمک بستگی به عواملی چون نوع، سن و نژاد دام، شرایط آب و هوایی و میزان فعالیت حیوانات دارد.
2- چه زمانی باید به دام سنگ نمک داد؟
پیشنهاد می شود سنگ نمک همیشه در دسترس دام باشد تا هنگام نیاز از آن استفاده کند.
3- آیا می توان به جای سنگ نمک از نمک خوراکی برای دام استفاده کرد؟
خیر- چون نمک خوراکی حاوی ید و افزودنی هایی است که شاید برای سلامت دام مضر باشد.
4- آیا سنگ نمک باعث تغییر در طعم گوشت و شیر می شود؟
خیر- به طور مستقیم تاثیر ندارد. اما کمبود آن می تواند سبب کاهش کیفیت شیر و گوشت گردد.